Άμπελος & Οίνος

Άμπελος & Οίνος

Στην αρχαιότητα η Kέρκυρα ήταν πρώτης τάξεως οινοφόρος χώρα αν και οι κλιματολογικές και εδοφολογικές συνθήκες δεν ευνοούσαν τη μεγάλη παραγωγή. Στα νομίσματά της απεικονίζονταν αμπέλια, κλήματα, κρασοπότηρα, στάμνες και εικόνες του Bάκχου και του Σειληνού. O Ξενοφώντας και ο Όμηρος ύμνησαν στα έργα τους τον οίνο των Φαιάκων. Στα ενετικά έγγραφα του 16ου αιώνα αναφέρεται ο φόρος στο κρασί ως ο σπουδαιότερος για τη διοίκηση οικονομικός πόρος. Έναν αιώνα αργότερα όμως οι Eνετοί αρχίζουν τον περιορισμό της αμπελουργικής δύναμης του νησιού κάνοντας υποχρεωτική την ελαιοκαλλιέργεια. Mε την πάροδο των χρόνων οι αμπελώνες μειώνονται διαρκώς για να φτάσουμε στο σημερινό 7% της συνολικής καλλιέργειας. Παρ’ όλα αυτά οι Kερκυραίοι πίνουν πολύ κρασί, που συνήθως φτιάχνουν οι ίδιοι. Tο καλύτερο θεωρητικά κρασί προέρχεται από πλαγιές με ξερό έδαφος όπως οι περιοχές γύρω από τους Πάγους, τους Λιαπάδες, τους Σιναράδες και το Πεντάτι αν και εξ ίσου σημαντική με το έδαφος είναι η γνώση και η εμπειρία του παραγωγού.

Kακοτρύγης
Ονομάζεται έτσι γιατί τα τσαμπιά έχουν σκληρό κοτσάνι και τρυγούνται δύσκολα. Παράγει κρασί λευκό, με λεπτό και διαρκές άρωμα. Oινοποιείται σε όλη την Kέρκυρα, χωρίς να έχει την ανάγκη προσμίξεων. Ο Κακοτρύγης είναι το ιστορικό κρασί που πρόσφερε ο βασιλιάς Αλκίνοος στον Οδυσσέα, το κρασί που ύμνησε ο Ξενοφώντας, αυτό που ο Αθήναιος στους Δειπνοσοφιστές λέει πως είναι ευχάριστο όταν παλιώνει, ενώ στα Ελληνικά του Ξενοφώντα αναφέρεται ότι το 373 π.Χ. ο Σπαρτιάτης στρατηγός Μνάσιππος αποβιβάστηκε στην Κέρκυρα και οι στρατιώτες του λεηλάτησαν “…τις αγροτικές περιοχές, που ήταν ωραιότατα καλλιεργημένες και φυτεμένες, καθώς και τις μεγαλόπρεπες επαύλεις και τις αποθήκες κρασιού που ήταν χτισμένες στ’ αγροκτήματα, τόσο, ώστε λεγόταν ότι οι στρατιώτες του κακόμαθαν σε σημείο να μη δέχονται να πίνουν άλλο από αρωματικό κρασί”. Ο Στυλιανός Βλασσόπουλος, στο βιβλίο “Στατιστικαί και Ιστορικαί περί Κερκύρας Ειδήσεις”, των αρχών του 19ου αιώνα, αναφέρει σχετικά με το κρασί ότι παράγονταν περίπου 120.000 βαρέλες τον χρόνο.

Mοσχάτο
Καλλιεργείται με εξαιρετική επιτυχία στην περιοχή του Στρινίλα στον Παντοκράτορα και δίνει ένα λευκό κρασί με εκρηκτικά αρώματα, έντονη την παρουσία του πρωτογενούς αρώματος της ποικιλίας που παραπέμπει σε ροδάκινο, τροπικά φρούτα και τριαντάφυλλο, τη γευστική συμπύκνωση και την ικανοποιητική οξύτητα. Η χρήση του βαρελιού συμπυκνώνει ακόμα περισσότερο αυτά τα... ελιξίρια, ενώ ταυτόχρονα τους προδίδει μελένιες, ξηροκαρπάτες και μαρμελαδάτες νότες.

Πετροκόριθο
Μια ποικιλία που αγαπά τα πετρώδη εδάφη και κατά μια εκδοχή προήλθε από τους Κορίνθιους που ήταν οι πρώτοι αρχαίοι αποικιστές που κατοίκησαν στο νησί το 735 π.Χ. Βγάζει λευκό και κόκκινο κρασί πολύ καλής ποιότητας. Kαλλιεργείται κυρίως στην περιοχή της Mέσης (Σιναράδες-Kαστελλάνοι-Kουραμάδες).

Σκοπελίτικο
“Απάνου στο αϊδονοβουνό κλήμα-κλήμα είναι φυτεμένο, κάνει σταφύλι κόκκινο κρασάκι ματωμένο”. Δημοτικό τραγούδι του Άνω Γαρούνα όπου κυριαρχεί αυτή η ερυθρή ποικιλία που τη λένε και Μαύρο αλλά δεν έχει ταυτοποιηθεί η προέλευσή του.

Φράουλα
Είναι επιτραπέζιο σταφύλι που αν και απαγορεύεται η οινοποίηση του, χρησιμοποιείται γι’ αυτό το σκοπό σε μερικά σπίτια. Χαρακτηριστικό του είναι η τεράστια αντοχή σε όλες τις ασθένειες. Το σταφύλι μεσαίου έως μικρού μεγέθους με κόκκινες ρώγες στρογγυλές πυκνές, με χαρακτηριστικό άρωμα φράουλας. Το κρασί που παράγει διαθέτει έντονο κερασί χρώμα και ευχάριστα φρουτώδη γεύση.

Άλλες ποικιλίες που συμπληρώνουν τον αμπελουργικό χάρτη της Kέρκυρας είναι το “ροζακί”, το “μαρτζαβί”, η “φειδιά”, η “κοκκινομουστίτσα”, το “ξίπλεκο”, το “Aρκαδινό”, ο “Kοργιανίτης”, το “Aφιόνι”, ο “Aγούμαστος”, η “αλεπουρά” και η “Πινπινιόλα” - σταφύλια που συνήθως αναμειγνύονται κατά την οινοποίηση με τα προαναφερθέντα βασικά.

Σήμερα στην Κέρκυρα δραστηριοποιούνται τα ακόλουθα οινοποιεία:
Κτήμα Θεοτόκη
Οικογένεια Γραμμένου
Οινοποιείο Γουλή
Οινοποιείο Νικολούζου
Οινοποιείο Λειβαδιώτη
Οινοποιείο Pontiglio
Οινοποιείο Borovino
Οινοποιείο Αμπελώνα

Κτήμα Θεοτόκη
Η οικογένεια Θεοτόκη, κατάγεται από την Κωνσταντινούπολη και είναι μία από τις ιστορικές οικογένειες στην πολιτική ζωή του τόπου, αλλά και στο χώρο της αμπελουργίας και οινοποίησης. Ο Γιάννης Θεοτόκης, πατέρας του τωρινού ιδιοκτήτη διετέλεσε τρεις φορές υπουργός Γεωργίας, έχοντας σπουδάσει και στη Βιέννη γεωπονική, και το 1950 πρωθυπουργός της Ελλάδος, όπως άλλωστε και ο πατέρας του.
Το κτήμα της οικογένειας αποτελείται από 1100 στρέμματα, από τα οποία 55 ανήκουν στον αμπελώνα. Ελιές, πεύκα, βοσκοτόπια και ο χώρος του οινοποιείου καλύπτουν τα υπόλοιπα. Η οικογένεια διαθέτει και ζώα, όπως άλογα, πάπιες και πρόβατα. Στο πωλητήριό τους βρίσκει κανείς βιολογικό κρασί, ελαιόλαδο και μαρμελάδα μανταρίνι.
Το ερυθρό κρασί του οινοποιείου παράγεται από Cabernet Sauvignon, φυτεμένο το 1964, ο κλώνος του οποίου έχει έρθει από το οινοποιείο Αβέρωφ. Είναι όψιμο και ο τρύγος του πραγματοποιείται στις 25.9. Το κρασί αυτό περνάει από γαλλικά βαρέλια δρυός πενταετή, χωρητικότητας 225 λίτρων, όπου γίνεται και μικροοξυγόνωση. Συνήθως δεν πραγματοποιείται μηλογαλακτική ζύμωση λόγω του χαμηλού μηλικού οξέως. Εμφιαλώνεται τον Ιούλιο και κρατείται στις αποθήκες του οινοποιείου 3 χρόνια. Ο ροζέ οίνος είναι 100% Syrah και μετά την οινοποίηση παλαιώνει στο κελάρι του οινοποιείου για 1 χρόνο πριν διανεμηθεί στην αγορά για κατανάλωση.
Το λευκό κρασί του οινοποιείου παραγόταν μέχρι το 2016 από 90% Ρομπόλα και 10% Κακοτρύγη, από το 2017 όμως και μετά παράγεται εξολοκλήρου από Ρομπόλα. Παραμένει 8 μήνες για παλαίωση στο οινοποιείο πριν τη διάθεσή του στην αγορά. Αναφορά σε αυτό έγινε και στην ταινία For your eyes only του 1982, όπου ο James Bond παρήγγειλε λευκό κρασί του κτήματος Θεοτόκη. Οι ποικιλίες Ρομπόλα και Κακοτρύγης είναι αυτόριζες, η φυλλοξήρα δεν έφτασε ποτέ στο νησί. Από το 1964 και μετά ξεκίνησε η γραμμική φύτευσή τους, παλιότερα η μορφοποίηση ήταν κύπελο. Τα αμπέλια είναι ξερικά, δηλαδή δεν ποτίζονται, το έδαφος είναι αργιλοπυλώδες και το υψόμετρο είναι στα 50 μέτρα (πλαγιά). Η καλλιέργεια είναι βιολογική. Φρεζαρίσματα γίνονται μέχρι τα μέσα Μαϊου και η φυτοπροστασία γίνεται με χαλκό και θειάφι. Για λίπανση γίνεται χρήση της κοπριάς των προβάτων τους. Βίκος και κουκιά χρησιμοποιούνται για τη χλωρή λίπανση. Η οινοποίηση σε όλα τα κρασιά του οινοποιείου γίνεται με τις γηγενείς άγριες ζύμες. Ο φελλός μέχρι και το 2016 ήταν φυσικός πορτογαλικός και από το 2017 και μετά Diam.

Οικογένεια Γραμμένου
Η ιστορία του οινοποιείου της Οικογένειας Γραμμένου ξεκινάει στα τέλη της δεκαετίας του 1970 στην περιοχή Σιναραδες Κέρκυρας από τον Παναγιώτη Γραμμένο. Ξεκίνησε να φτιάχνει κρασί σε ερασιτεχνικό επίπεδο και να καλλιεργεί αμπέλια με κερκυραϊκές τοπικές ποικιλίες. Την αγάπη και το πάθος του για το κρασί τα μετέδωσε στον γιο του Σπύρο Γραμμένο ο οποίος έθεσε τις βάσεις της επιχειρηματικής του φιλοσοφίας και το 2002 ίδρυσε το ιδιόκτητο σύγχρονο οινοποιείο της Οικογένειας Γραμμένου.
Ο αμπελώνας της Οικογένειας Γραμμένου βρίσκεται στο χωριό των Σιναράδων 2 χιλιόμετρα περίπου από το χώρο που στεγάζεται το οινοποιείο. Εκτείνεται στις τοποθεσίες Σκάφωνας, Κόρακας και Βουνί δυτικοκεντρικά του νησιού της Κέρκυρας σε υψόμετρο 250 – 300 μέτρων.

Οι κύριες ποικιλίες του κτήματος είναι η λευκή Κακοτρύγης από την οποία παράγεται το λευκό κρασί ΚΑΚΟΤΡΥΓΗΣ Π.Γ.Ε.
Και η ερυθρή Πετροκόριθο (ποικιλία που αγαπά τα πετρώδη εδάφη και κατά μια εκδοχή προήλθε από Κορίνθιους που ήταν οι πρώτοι αρχαίοι αποικιστές που κατοίκησαν στο νησί το 735) από την οποία παράγεται το ροζέ κρασί ΠΕΤΡΟΚΟΡΙΘΟ ΤΟΠΙΚΟΣ ΟΙΝΟΣ.
Ιδιαίτερα αξιόλογες ποικιλίες (αν και δεν έχουν αναγνωριστεί όσο θα έπρεπε) που καλλιεργούνται σε πολύ περιορισμένες εκτάσεις του αμπελώνα είναι οι λευκές: ΦΙΔΙΑ, ΚΟΚΑΛΙΑΡΗΣ, ΚΟΖΑΝΙΤΗΣ, ΡΟΜΠΟΛΑ.
Και οι ερυθρές ΣΚΟΠΕΛΙΤΙΚΟ και ΜΑΡΤΖΑΒΙ (Λευκαδίτικο Βερτζαμί που έφτασε στη Κέρκυρα την εποχή των Βενετσιάνων) παρουσιάζοντας μεγάλο οινολογικό ενδιαφέρον.
Σκοπός της εταιρίας είναι οι ποικιλίες αυτές σύντομα να αποκτήσουν μεγάλη αναγνωρισιμότητα και θέση στον οινολογικό χάρτη.
Το έδαφος της περιοχής είναι ήπιο μεσογειακό με αρκετή υγρασία λόγω νοτιοανατολικών ανέμων και συχνών βροχοπτώσεων καθώς βρίσκεται δυτικά της ορεινής ζώνης της Ελλάδας.
Τα αμπέλια είναι ξερικά και η μόνη πηγή δροσιάς που έχουν ανάγκη κατά τη καλοκαιρινή περίοδο αντλείται από την υγρασία που εγκλωβίζεται στο έδαφος από την παρουσία μικρών λόφων που υψώνονται γύρω από τα κτήματα.
Η καλλιέργεια του αμπελώνα γίνεται με ιδιαίτερη φροντίδα και μεράκι ακολουθώντας την εξέλιξη της τεχνολογίας καθώς και της επιστημονικής μελέτης ώστε το παραγόμενο προϊόν να είναι άξιο των προσδοκιών και των απαιτήσεων για τη παραγωγή εξαιρετικής ποιότητας κρασιών.

Οινοποιείο Γουλή
Το οινοποιείο Γουλή βρίσκεται στο παραδοσιακό χωριό των Λιαπάδων της Κέρκυρας και παράγει κρασιά από γηγενείς ποικιλίες αμπέλου. Στην οικογένεια μας ασχολούμαστε για περισσότερα από 60 χρόνια με την καλλιέργεια και παραγωγή Κακοτρύγη ενώ πρόσφατα προσθέσαμε στην παραγωγή μας δύο ακόμα ετικέτες από την τοπική ποικιλία Σκοπελίτικο. Για εμάς, το κρασί είναι κάτι παραπάνω από πάθος, είναι παράδοση μια και για πολλά χρόνια φτιάχναμε το δικό μας κρασί για να το μοιραστούμε με φίλους και γνωστούς πριν αποφασίσουμε το 1992 να κάνουμε το πάθος μας επιχείρηση. Σήμερα το οινοποιείο μας διαθέτει μια μικρή μονάδα παραγωγής 8.000 φιαλών κρασιού, εξυπηρετώντας όμως ένα μεγάλο όραμα.

Οινοποιείο Νικολούζου
Το Οινοποιείο του Αναστάσιου Αριστ. Νικολούζου ιδρύθηκε το 2008. Η έδρα της παραγωγής και της πώλησης βρίσκεται στο χωριό Άνω Κορακιάνα, 17 χιλιόμετρα από την πόλη της Κέρκυρας. Είναι τέταρτης γενιάς Οινοπαραγωγός και από αρκετά νωρίς θέλησε να ασχοληθεί με το αντικείμενο της οινοποίησης. Σε συνεργασία με επιλεγμένους Ελληνικούς Αμπελώνες, συλλέγει και επεξεργάζεται Διεθνής και Γηγενής ποικιλίες σταφυλιών. Το μεγαλύτερο ποσοστό των κρασιών του παλαιώνει σε νέα Δρύινα βαρέλια Αμερικάνικου και Γαλλικού Δρυ, χωρητικότητας 225ltr, 228ltr και 300ltr. Από το 2000, με την βοήθεια παλιών ερασιτεχνών αμπελουργών, συλλέγει και καταγράφει χαμένες από το χρόνο Κερκυραϊκές ποικιλίες, με σκοπό την διάσωση και την ανάδειξη τους μέσα από την δημιουργία ενός νέου πειραματικού βιολογικού αμπελώνα.

Pontiglio Winery
Το οινοποιειο βρισκεται στη Λευκιμμη στο νοτιο τμημα της Κερκυρας. Pontiglio είναι μια παλια κερκυραικη λεξη, βενετσιανικης προελευσης που σημαινει πεισμα. Μια περιοχη που ειχε τις δικες τις μοναδικες ποικιλιες κρασοσταφυλων που καλλιεργουνται μεχρι σημερα. Γι αυτό το οινοποιειο μας ειδικευεται στην καλλιεργεια μονο αυτων των ποικιλιων και στην παραγωγη απάυτες μοναδικων κρασιων. Και επειδη το νησι μας μπορεσε να προστατευτει από τη φυλοξηρα,τα αμπελια μας σημερα είναι όλα τα παλια αυτοριζα αμπελια!Ακομη μια μοναδικοτητα. Οι κυριαρχες ποικιλιες είναι ο κακοτρυγης και το πετροκοριθο, ασπρα κρασοσταφυλα και το σκοπελιτικο, μαυρο κρασοσταφυλο.

Οινοποιείο Borovino
Η εμπειρία των χρόνων, η γνώση, η αγάπη και το μεράκι για το κρασί, επέβαλαν τη δημιουργία ενός σύγχρονου οινοποιείου, με στόχο την παραγωγή κρασιών υψηλών απαιτήσεων. Η ολοένα αυξανόμενη δυναμική της επιχείρησης υποβοηθήθηκε από τα ενθαρρυντικά αποτελεσμάτα της πορείας των κρασιών του οινοποιείου στην τοπική αγορά.
Σήμερα, το νέο οινοποιείο BorovinoWine, παραλαμβάνει τα σταφύλια της οινοποιήσης του από τον ιδιόκτητο αμπελώνα στην νότια Κέρκυρα και συγκεκριμένα στην περιοχή της Λευκίμμης, όπου καλλιεργούνται η κατοχυρωμένη τοπική λευκή ποικιλία Κακοτρύγης και η τοπική ερυθρή ποικιλία Σκοπελίτικο. Με βάση τις παραπάνω ποικιλίες το οινοποιείο παράγει τα πα παρακάτω κρασιά:
Ερυθρός Οίνος Ξηρός
Λευκός Οίνος Ξηρός
Ροζέ Οίνος Ξηρός

Οινοποιείο Αμπελώνας
Το πρώτο που γνωρίζουμε για το ακίνητο είναι ότι το απέκτησαν οι πρόγονοί μας το 1600 όταν μετανάστευσαν από τη Βενετία στην Κέρκυρα. Μέρος του ήταν ελαιώνας και μέρος αμπελώνας που κάηκαν το 1999. Σήμερα η συνολική έκταση είναι περίπου 74.000 τμ εκ των οποίων τα 18.000 περίπου είναι ένας νεοφυτεμένος αμπελώνας, ένα μέρος είναι ελαιώνας και το υπόλοιπο αφέθηκε να αναπτυχθεί σε ένα τυπικό μεσογειακό δάσος. Το 2004, οι παλιές εγκαταστάσεις ανακατασκευάστηκαν για να στεγάσουν εξοπλισμό προβιομηχανικής παραγωγής ελαιολάδου και κρασιού.
Δίπλα στον αμπελώνα, μέσα σε ένα κτήμα όπου υπήρχε αμπέλια και ελαιοκαλλιέργεια για περισσότερα από 400 χρόνια, δημιουργήσαμε έναν απλό και προσαρμόσιμο χώρο που συνδυάζει τα στοιχεία της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής.
Στόχος μας είναι να αναδείξουμε τον τοπικό πολιτισμό μέσα από μια έκθεση παραδοσιακού προβιομηχανικού εξοπλισμού για την παραγωγή κρασιού και ελαιολάδου. Ένα βίντεο που έγινε στις εγκαταστάσεις ξετυλίγει αυτές τις παλιές παραδόσεις και σας μεταφέρει πίσω σε μια εποχή που όλα ήταν –και θα παραμένουν πάντα– φυσικά σε αυτή τη μικρή γωνιά της Κέρκυρας.
Τα σταφύλια που καλλιεργούμε είναι δύο από τις παλιές κερκυραϊκές ποικιλίες: το κόκκινο «σκοπελίτικο», το λευκό «κακοτρίγης» και το κρασί μας παράγεται με τις παραδοσιακές μεθόδους και παλαιώνει σε δρύινα βαρέλια.