Άγιοι Δέκα

Μόνιμοι κάτοικοι γύρω στους 420 (στοιχεία τελευταίας απογραφής 2011), που το καλοκαίρι σχεδόν διπλασιάζονται από τα άτομα που έχουν κατοικίες στο χωριό και έρχονται για να παραθερίσουν για αρκετές βδομάδες.

Επιχειρηματίες, ιδιωτικοί και δημόσιοι υπάλληλοι, αγρότες, μαραγκοί, ιερείς, οικοδόμοι, αρτοζαχαροπλάστες, ηλεκτρολόγοι, υδραυλικοί, τεχνίτες.

Κυρίως προϊόντα γης όπως λαχανικά και φρούτα εποχής, για οικογενειακή χρήση, ελαιόλαδο, καρποί όπως αμύγδαλα και καρύδια, πατάτες, μικροί αμπελώνες. Στην περιοχή δεν υπάρχουν θερμοκήπια.

Υπάρχουν δύο μικρές φάρμες, στις οποίες καλλιεργούνται κηπευτικά, υπάρχουν κάποια ζώα, ενώ τα προϊόντα διατίθενται σε ιδιώτες και κάποια καταστήματα. Πιο συγκεκριμένα, στο “Ktima Flarena”, υπάρχει ο μεγαλύτερος αμυγδαλαιώνας του νησιού βιολογικής καλλιέργειας, ενώ παράγεται και εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο, το οποίο έχει λάβει πιστοποίηση υγείας από το ΤΕΙ Κεφαλονιάς.

Είναι επισκέψιμο για όλες τις ηλικίες και μπορεί να δεχθεί ταυτόχρονα περίπου 30 – 50 άτομα.

Οι παλαιότεροι αμπελώνες του χωριού βρίσκονταν πάντα στις παρυφές και στην κορυφή του βουνού, διότι ευνοούσαν οι κλιματολογικές συνθήκες. Στις μέρες μας υπάρχουν λίγοι μικροί αμπελώνες, που εξυπηρετούν μόνο τις ανάγκες των ιδιοκτητών, ενώ το μίγμα των σταφυλιών ενισχύεται με την αγορά ποικιλιών κυρίως από Αχαϊα και Ζάκυνθο. Ο κος Σπύρος Πουλής, κάτοικος του χωριού εμπορεύεται χρόνια σταφύλια και αναλαμβάνει τις παραγγελίες των χωριανών για το κρασί της χρονιάς. Η οινοποιεία είναι μια διαδικασία που παραδοσιακά λαμβάνει χώρα την περίοδο του τρύγου και πολλές οικογένειες στο χωριό φτιάχνουν το δικό τους κρασί, το οποίο ωριμάζουν σε ξύλινα βαρέλια και αποθηκεύουν στις παραδοσιακές νταμιτζάνες.

Παραδοσιακές τοπικές ποικιλίες όπως κακοτρύγης, μαρτζαβί και σκοπελίτικο.

Υπάρχουν μικροί καταρράκτες σε διάφορα σημεία, τόσο στις παρυφές, όσο και στην κορυφή του όρους Παντοκράτορα, όπου μαζί με την πλούσια και οργιώδη βλάστηση, συνθέτουν σκηνικό μοναδικής φυσικής ομορφιάς.

Υπάρχουν διάφορα σημεία ιδιαίτερης ακουστικής όπως η Γράβα του Πιτιρή, η οποία έχει μήκος 12,30 μ., πλάτος 4,40μ. και ύψος 2,50μ.. Η δεξιά πλευρά του σπηλαίου έχει φυσική διακόσμηση με σταλακτίτες. Στο εσωτερικό του σπηλαίου ενδημούν δύο είδη νυχτερίδας: α) rhinolophus hipposideros και β) rhinolophus ferrumequinum. Επιπλέον, εξαιτίας του πετρώδους εδάφους, έχουν δημιουργηθεί πολλά σπήλαια, όπως η Γράβα του Μπουζαβιέρη, η Γράβα του Χάρου και η Γράβα του Νάνου. Πρόσφατα, ο Ολλανδός σπηλαιολόγος Rene van Vliet, εξερεύνησε τα συγκεκριμένα σπήλαια και τα πορίσματα του μπορεί να αναζητήσει κανείς και στην ιστοσελίδα speleocorfu.gr. Στην κορυφή του βουνού, το έδαφος είναι επίπεδο, δημιουργώντας ένα μικρό οροπέδιο. Στο σημείο αυτό βρίσκεται η ομώνυμη εκκλησία του Παντοκράτορα, καθώς και τα κτίσματα του παλιού μοναστηριού. Αξίζει να αναφερθεί ότι στην Γράβα του Χάρου, είχε βρεί καταφύγιο ο Χαρίλαος Φλωράκης, όταν βρέθηκε στο νησί ως κρατούμενος στις φυλακές Κέρκυρας. Σε αυτοβιογραφικά έγγραφα αναφέρει το εν λόγω σημείο, στο οποίο τον επισκεπτόταν ο φούρναρης του χωριού, ο Αντωνάς και του έδινε ψωμί.

1. πουλιά, 2. ερπετά, 3. βίδρες, κουνάβια, αλεπούδες 4. βατράχια κλπ Ολόκληρος ο ορεινός όγκος, το ανάγλυφο της υπαίθρου και τα κοντινά γεωτεμάχια, αποτελούν ένα ευρύτερο οικοσύστημα για πολλά είδη πουλιών, ερπετών και θηλαστικών. Πιο συγκεκριμένα, στην περιοχή ενδημούν θηλαστικά όπως , νυφίτσες, κουνάβια, αλεπούδες, σκαντζόχοιρο, σκίουροι, τυφλοπόντικες και λαγοί. Αρκετά είδη φιδιών όπως αστρίτης, οχιά, λαφιάτης, τυφλήτας, σαϊτιά, δεντρογαλιά, σαπίτες, ενώ συναντά κανείς και πολλά ερπετά όπως την μεγάλη πράσινη σαύρα, βατράχια, ζάμπες, χελώνες. Τα πτηνά που ενδημούν στην περιοχή είναι πέρδικες, μπεκάτσες, γεράκια, κοτσύφια, σπουργίτια, καρακάξες, ενώ σε συγκεκριμένες περιόδους απαντώνται ακόμη και αετοί. Ειδικότερα προς το τέλος Ιουλίου με αρχές Αυγούστου περνάει το βασιλικό πέταγμα των αετών.

1. Λουλούδια 2. Βρώσιμα [λάχανα, μανιτάρια, τσάι, χαμομήλι, ρίγανη, κάπαρη, σύκα κλπ] 3. Δέντρα και θάμνοι Η περιοχή χαρακτηρίζεται από οργιώδη βλάστηση με πιο χαρακτηριστική την ύπαρξη αιωνόβιων ελαιώνων, ενώ υπάρχουν κωνοφόρα δέντρα, όπως κυπαρίσσια και βελανιδιές, καθώς και κουμαριές, βατομουριές, δάφνη, μυρτιά, ρίγανη, θυμάρι, ρείκι, φασκόμηλο, ασφόδελους. Επίσης ταξιανθίες λουλουδιών απλώνονται παντού την Άνοιξη, από μαργαρίτες, χαμομήλι, ανεμώνες, μη με λησμόνει κ.α.

Στο χωριό των Αγίων Δέκα υπάρχουν πολλές εκκλησίες και ξωκλήσια, ιστορικής σημασίας. Πρόκειται για τους Ι.Ν Αγίων Δέκα, Αγίου Σπυρίδωνος, Παναγίας Οδηγήτριας, Αγίου Ιακώβου, Αγίου Στυλιανού (ιδιωτική), Αγίου Νικολάου Πέτρας (ιδιόκτητη), η οποία βρίσκεται πάνω από το παλιό υδραγωγείο που κατασκευάστηκε από τον Άγγλο αρμοστή Frederick Adam τον 18ο αιώνα), Αγίου Δημητρίου, Παντοκράτορος (στην κορυφή του βουνού) και Προφήτης Ηλίας (Άη Λιάς, επίσης στην κορυφή του βουνού).

Στο χωριό γίνονται τρία πανηγύρια, του Προφήτη Ηλία στις 20 Ιουλίου, του Παντοκράτορος στις 5 Αυγούστου, παραμονή της γιορτής του Σωτήρος, Το πανηγύρι αυτό είναι από τα πιο δημοφιλή στην ευρύτερη περιοχή και λαμβάνει χώρα στον αύλιο χώρο της ομώνυμης εκκλησίας στην κορυφή του βουνού. Το Πανηγύρι της Οδηγήτριας στις 23 Αυγούστου, ενώ την παραμονή στις 22, γίνεται περιφορά επιταφίου. Επιπλέον, την περίοδο του Πάσχα, εκτός από τον επιτάφιο, πραγματοποιούνται δύο ακόμη λιτανείες, την Δευτέρα του Πάσχα, όπου από νωρίς το πρωί τελείται λειτουργία στον Ι.Ν. Παντοκράτορα στο βουνό και στην συνέχεια λιτανεύεται η εικόνα της Παναγίας προς τον Ι.Ν. Οδηγήτριας. Την Κυριακή του Θωμά λιτανεύται η εικόνα της Ανάστασης προς τον Ι.Ν. Νικολάου, κοντά στο χωριό Σταυρός. Επίσης κατά την θερινή κυρίως περίοδο πραγματοποιούνται αρκετές πολιτιστικές εκδηλώσεις, όπως η Βραδιά Καντάδας τον Αύγουστο. Μια μουσική βραδιά με κανταδόρους του νησιού, όπου τραγουδούν διασχίζοντας τα στενά καντούνια του χωριού και καταλήγουν στο ξέφωτο Νίκανδρος, όπου συνεχίζουν τα τραγούδια με πλήθος κόσμου να τραγουδάνε μαζί τους τρώγοντας και πίνοντας βλέποντας τη πανοραμική θέα όλης της ευρύτερης περιοχής και όλης της πόλης. Εκεί γίνεται και το πανηγύρι της Οδηγήτριας. Ακόμη, με επιμέλεια του Πολιτιστικού Συλλόγου, φιλοξενούνται θεατρικές παραστάσεις επίσης κατά την διάρκεια του καλοκαιριού. Παλαιότερα υπήρχε θεατρική ομάδα, με πολύ καλά δείγματα θεατρικών δρώμενων σε όλο το νησί, που μπορεί να τα αναζητήσει κανείς βιντεοσκοπημένα.

Η υδροδότηση του χωριού γίνεται μέσω του υδραγωγείου, που αντλεί νερό από γεώτρηση βάθους 240 μ. Γενικώς το υπέδαφος της περιοχής είναι πλούσιο σε υδάτινα κοιτάσματα, ενώ υπάρχουν κοίτες πηγών από την κορυφή του βουνού.

Παλαιότερα η ποιότητα του νερού ήταν άριστη και το νερό του χωριού ήταν ονομαστό για την καθαρότητα του. Άνθρωποι από τα γύρω χωριά επισκέπτονταν το χωριό για να πάρουν νερό από την δημόσια βρύση, στο σημείο Κοντού. Γενικά υπάρχουν τέσσερις δημόσιες βρύσες, στα σημεία Κοντού, Τρερασιά, Μονώτη και Πηγαδάκι. Επιπλέον, στο εσωτερικό πολλών σπιτιών, στα κατώγια υπάρχουν πηγάδια, που εξυπηρετούν οικιακές ανάγκες.

Υπάρχουν αναφορές και ευρήματα, που τοποθετούν χρονολογικά την δημιουργία του χωριού στην Μεταβυζαντινή περίοδο και συγκεκριμένα στον 16 αιώνα μ.Χ. Οι πρώτοι κάτοικοι ήρθαν από την Κρήτη οπού και έχτισαν την πρώτη εκκλησία των Αγίων Δέκα οπού και πήρε το χωριό το όνομά του. Συνεπώς οι πρώτες εκκλησίες, το καμπαναριό της εκκλησίας της Παναγίας Οδηγήτριας, με τις βυζαντινές καμπάνες, αποτελούν στοιχεία ιστορικού ενδιαφέροντος. Ακόμη για την περιοχή Αυγουστάτα, που βρίσκεται στο βορειοδυτικό άκρο του χωριού, λέγεται πώς πήρε την ονομασία της από την Αικατερίνη Αυγούστα Παλαιολογίνα, η οποία έζησε στην περιοχή, με τον σύζυγο της και δεσπότη του Μυστρά, Θωμά Παλαιολόγο, αδελφό του τελευταίου Αυτοκράτορα του Βυζαντίου, Κωνσταντίνου Παλαιολόγου.

Η θέση του χωριού, προσφέρει πανοραμική θέα όλου του νησιού, από βορρά μέχρι νότο. Υπάρχουν κάποια σημεία με καλύτερη οπτική γωνία, όπως στη θέση Αλώνι όπου σταματούν πολλοί επισκέπτες ή από το ξέφωτο Νίκανδρου. Στο χωριό παλαιότερα που σχεδόν ασχολούνταν με την συγκομιδή της ελιάς, λειτουργούσαν αρκετά ελαιοτριβεία. Σήμερα, αυτό που σώζεται σε καλύτερη κατάσταση είναι το ελαιοτριβείο «Αφών Γρηγορόπουλου», με την χαρακτηριστική επιγραφή που έχει χαραγμένη την επωνυμία σε πέτρα. Στο χωριό υπάρχουν πολλά παλιά σπίτια, τυπικής αρχιτεκτονικής της κερκυραϊκής υπαίθρου. Σε ορισμένα υπάρχουν μπότζοι , ενώ στα παράθυρα δεσπόζουν πέτρινες έρτες, με την χαρακτηριστική κλείδα στο κέντρο, όπως φαίνεται στην εικόνα.

Το 1877 βρέθηκε στην Κέρκυρα ο Ιρλανδός συγγραφέας Όσκαρ Ουάιλντ. Σε μια επίσκεψη του στο βουνό Παντοκράτορας, μαγεύτηκε από την θέα, την ηρεμία, τα αρώματα και τα χρώματα της φύσης και έγραψε το ποίημα “Santa Deca”, αφιερωμένο στην ομορφιά της περιοχής.

Από το χωριό αναδείχθηκαν τρείς ξεχωριστές προσωπικότητες: Α) Γεράσιμος Ζωχιός : Γεννήθηκε στις αρχές του 19ου αιώνα. Σπούδασε στην Ιόνιο Ακαδημία, στην Ακαδημία Αθηνών και στο Παρίσι. Πρόκειται για τον ιδρυτή του Ναυτικού Απομαχικού Ταμείου (ΝΑΤ), από το οποίο συνταξιοδοτούνται χιλιάδες ναυτικοί. Το άγαλμά του δεσπόζει στο κέντρο του χωριού δίπλα στο παλιό δημοτικό σχολείο. Β) Ιωάννης Ζωχιός (1840 – 1912), γιός του προηγούμενου, σπούδασε ιατρική στην Αθήνα και στο Παρίσι. Το 1880 εκλέγεται τακτικός καθηγητής της ιατρικής σχολής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, στην έδρα Φυσιολογίας και Ανατομικής. Ήταν βαθύς μελετητής της γενικής ιστορίας και των αρχαίων φιλοσόφων. Γ) Ερωτόκριτος Μωραϊτης (1895 – 1978), ιατροφιλόσοφος με σπουδές στην Πάδοβα της Ιταλίας. Έφερε στο φως πολύτιμες πληροφορίες για τους ενδοκρινείς αδένες. Αγωνιστής για το δίκαιο, πρωτοστάτησε το 1929 στην ίδρυση του Αυτόνομου Οργανισμού Αγροτικής Πίστεως στην Κέρκυρα.

Το Αρχοντικό της Οικογένειας Πιέρρη αποτελούσε πάντα θέμα συζήτησης, με πιο χαρακτηριστική την ιστορία της Βάντας Πιέρρη, η οποία έχασε τη ζωή της, όταν της επιτέθηκε καρχαρίας στα ανοιχτά του Φρουρίου. Ήταν μόλις 16 χρονών.

Την Μεγάλη Πέμπτη αναβιώνει το έθιμο των Τριζονιών. Πρόκειται για ένα πολύ παλιό έθιμο του χωριού, όπου τα παιδιά ανεβαίνουν στην θέση Σκαφιδούλι, στους πρόποδες του βουνού, στην σκιά ενός πελώριου βράχου, σμιλεμένου, σύμφωνα με μαρτυρίες, από γλύπτη που ήθελε να φιλοτεχνήσει την εικόνα της Παναγίας. Διακρίνεται ακόμη ένα τόξο στο πάνω σημείο του βράχου. Την Παραμονή του Αγίου Σπυρίδωνος στις 11 Δεκεμβρίου, και την Παραμονή των Αγίων Δέκα, στις 22 Δεκεμβρίου, στο προαύλιο των δύο εκκλησιών ανάβουν μεγάλη φωτιά για να ξορκίσουν το κακό.

Παραδοσιακά κερκυραϊκά φαγητά, όπως σοφρίτο, παστιτσάδο, πλεμόνα, στακοφίσι, ψάρι μπιάνκο, μπουρδέτο, τσιγαρέλι, σαβόρο, παστανάκα.

Το σαβόρο είναι μια πολύ παλιά συνταγή με γαλλικές επιρροές και το φτιάχνουν συνήθως την 25η Μαρτίου. Είναι γαύρος μαγειρευτός με δενδρολίβανο και σταφίδες σε αρωματική λευκή σάλτσα με μπόλικο μαύρο πιπέρι. Η πλεμόνα είναι κοκκινιστό φαγητό, με μοσχαρίσια πνευμόνια. Μαγειρεύεται με μπόλικη δάφνη και κόκκινο πιπέρι.

Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Αγίων Δέκα ιδρύθηκε το 1954 και συνεχίζει την λειτουργία του χωρίς διακοπή, μέχρι τις μέρες μας.

Με βάση το καταστατικό του Συλλόγου, μπορεί να αναλαμβάνει δράσεις που προάγουν την τοπική ταυτότητα και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του χωριού, με έμφαση στα στοιχεία της παράδοσης και της ιστορίας του χωριού. Μερικά από αυτά είναι: Η βραδιά καντάδας ,θεατρικές παραστάσεις, πανηγύρια, υπαίθριο σινεμά, έκθεση ζωγραφικής και φωτογραφίας, χορευτικό παραδοσιακών χορών κ.τ.λ.

"] Οι κάτοικοι του χωριού υπήρξαν ανέκαθεν φιλόξενοι, με διάθεση για γιορτή. Αγαπούν τη μουσική και το τραγούδι και πάντα τραγουδούν σε μικρές συναθροίσεις. Υπήρξαν άνθρωποι δραστήριοι και μαχητικοί, με αγάπη στις τέχνες και στα γράμματα, ενώ αρκετοί διέγραψαν αξιόλογη επαγγελματική πορεία στην επιστήμη τους. Υπάρχουν χαρτογραφημένα πεζοπορικά μονοπάτια τόσο μέσα από τα στενά καντούνια και σοκάκια του χωριού, όσο και σε όλο το όρος του Παντοκράτορα με την μοναδική θέα από όποιο σημείο και να βρίσκεσαι, με μεγάλη προσέλευση ατόμων όλο το χρόνο. Πάνω στο δημόσιο δρόμο του χωριού θα συναντήσει κανείς τρία παραδοσιακά μαγαζιά για να ξαποστάσει, να πιει τον καφέ του, να φάει και να πιεί.